ارزیابی پیامدهای آتش بر گوناگونی زیستی و زادآوری گونه های چوبی (مطالعه موردی: جنگل های کریم آباد بانه)

آتش به عنوان یکی از فاکتورهای مهم اکولوژیکی در اکثر اکوسیستم های جنگلی می¬تواند زادآوری و ساختار تنوع جوامع گیاهی و پویایی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات تنوع پوشش گیاهی و تجدید حیات گونه های چوبی در مناطق جنگلی زاگرس تحت تأثیر آتش سوزی بوده است. به این منظور منطقه¬ای در اطراف روستای کریم¬آباد واقع در شهرستان بانه که در تابستان سال 1389 در معرض آتش¬سوزی قرار گرفته بود و همچنین در مجاورت آن منطقه دیگری با شرایط فیزیوگرافی تقریبا مشابه به عنوان شاهد انتخاب گردید. داده های مربوط به پوشش گیاهی و زادآوری در اردیبهشت ماه سال 1391 از طریق روش نمونه-برداری تصادفی سیستماتیک جمع¬آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به¬منظور بررسی زادآوری گونه¬های چوبی تعداد جست¬ها در 30 جست¬گروه و همچنین تعداد ساقه¬جوش¬های حاصل از جوانه¬های خفته در نیم متری اول جست¬ها به تفکیک گونه و طبقات قطری مورد اندازه-گیری قرار گرفتند. آنالیز داده¬های جمع¬آوری شده در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی صورت گرفت. برای مقایسه تنوع گونه¬ای در دو منطقه از آزمون t مستقل استفاده گردید. نتایج نشان داد که آتش بر میزان تولید جست در جست¬گروه¬ها تاثیر معنی¬داری داشته به¬طوری¬که تعداد جست¬ها بعد از آتش¬سوزی به¬صورت قابل توجه¬¬ای افزایش یافته است. مقایسه میانگین جست¬دهی سه گونه بلوط موجود در منطقه نشان داد که میزان جست¬دهی بلوط ایرانی قبل و بعد از آتش¬سوزی با تفاوت معنی¬داری از گونه¬های ویول و مازودار بیشتر بوده است و بین میزان جست¬دهی این دو گونه تفاوت معنی¬داری مشاهده نشد. بیشترین میزان تولید ساقه¬جوش در نیم متری اول جست¬ها در طبقه قطری 5 سانتی¬متر در گونه برو مشاهده شد. نتایج بررسی تنوع پوشش گیاهی در دو منطقه آتش¬سوزی شده و شاهد نشان داد که شاخص n1 مک¬آرتور در هر دو منطقه بیشترین مقدار را داشته است. بالاترین یکنواختی در هر دو رویشگاه مربوط به شاخص یکنواختی سیمپسون بوده است. میانگین شاخص تنوع شانون- وینر در منطقه آتش¬سوزی و شاهد به ترتیب 60/2و 50/2 بدست آمد که نشان می¬دهد جنگل¬های مورد نظر از لحاظ پوشش گیاهی در وضعیت مناسبی هستند. نتایج مربوط به بررسی کلاس خوش خوراکی گونه¬ها نیز نشان داد که در منطقه آتش سوزی گیاهان کلاس iii بیشترین و گیاهان کلاسi کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. در منطقه شاهد نیز نتیجه مشابه با منطقه آتش سوزی به دست آمد با این تفاوت که گیاهان کلاس ii کمترین مقدار را داشتند. نتایج حاصل از برداشت پوشش گیاهی بر اساس فرم رویشی نیز نشان داد که در منطقه آتش سوزی تروفیت ها بیشترین و ژئوفیت های پیاز دار کمترین تعداد را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که در منطقه شاهد، همی کریپتوفیت ها بیشترین و ژئوفیت های پیاز دار کمترین میزان پوشش گیاهی را داشتند